İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteği ile Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ortaklığında ve TÜRKONFED iştirakçiliğinde yürütülen ‘İstanbul’da İstihdam Eğilimlerinin Belirlenmesi’ projesi tamamlandı.
Araştırmaya göre İstanbul, yüzölçümü olarak Türkiye’nin yüzde 1’ine bile sahip değilken, nüfusunun %20’sini ve buna paralel olarak istihdamın da %20’sini barındırıyor. Diğer bölgelerle karşılaştırıldığında, işgücüne en yüksek katılımın sağlandığı bölge olmasına karşın, İstanbul, istihdam oranında 5. sırada. İstanbul, elindeki iş gücü ve iş gücüne katılım oranını istihdama ve GSMH’ya dönüştürmede en etkin bölgelerden biri.
İstanbul’daki çalışabilir nüfusta kadın erkek oranı eşit olsa dahi, istihdam edilen her erkek başına sadece 0.43 kadın düşüyor ve bu oran git gide artıyor. İstanbul kadın istihdamında öncü konumda.
Araştırmaya göre, Türkiye’de istihdam yaşlanıyor. İstanbul’da 55-64 yaş arası nüfus, gençlik nüfusundan daha hızlı bir şekilde artıyor. Genç nüfus, istihdama katılmayarak, lisans eğitimi sonrası yüksek eğitimde kalıyor.
2016’da Türkiye’de en çok istihdam yaratan sektörler Tarım, İmalat, Toptan ve Perakende Ticaret sektörleri iken, İstanbul’da en çok istihdam yaratan sektörler imalat, toptan ve perakende ticaret, mesleki ve teknik faaliyetler oldu. İstanbul’un Türkiye’de sektörel bazlı istihdamda öncü olduğu sektörler Ulaştırma ve Depolama, Bilgi ve İletişim, Finans ve Sigorta faaliyetleri, Gayrimenkul Faaliyetleri, Mesleki ve Teknik Faaliyetler ile Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor sektörleri olarak öne çıktı. Son 10 yılda İstanbul’da istihdamı en hızlı artan sektörler Gayrimenkul Faaliyetleri ve Mesleki ve Teknik Faaliyetler olarak belirlendi.
Araştırma, İstanbul’da Bilgi ve İletişim ile Gayrimenkul sektörlerinin son 10 yılda ilçe düzeyinde rekabete ve istihdama olumlu yönde etki ettiğini gösterdi. İstanbul’da son 10 yılda yaşanan sektörel değişimin İleri Hizmet Sektörüne doğru olduğu tespit edildi. İstanbul daha gelişmiş dünya metropolleriyle karşılaştırıldığında 2006-2013 yılları arasında %91’lik bir etkinlik gösterdi.
Bu etkinlikte rol oynayan faktörlerin, son 10 yıldaki değişimi;
Türkiye genelinde istihdamda mavi yakalılar daha büyük bir yer kaplarken (%58), İstanbul’da beyaz yakalılar daha büyük orana sahiptir (%61). Bu kitlenin genel olarak yüksekokul mezunu genç nüfustan oluştuğu ve %36’sının kadınlardan oluştuğunu gözlemlenmiştir.
İstanbul’da en çok istihdam sağlayan sektör olan imalat sektörünü, beyaz yakalı çalışanların en çok olduğu 3. sektördür.
Çoğunluğu iş ve yönetim ile mühendislik ve işleri öğrenimine sahip, beyaz yakalıların 3. olarak en çok imalat sektöründe yer alması, İstanbul’un artık üretim değil, yönetim merkezi olarak imalat sektörü tarafından tercih edildiğini işaret etmektedir.
2009 yılında iş arayan beyaz yakalılar, istihdam edilen beyaz yakalılara oranla daha az iken, 2016 yılında bu denge tam tersine dönmüştür. Diğer bir deyişle, beyaz yakalı istihdam arzı, talebe göre az iken, 2016 yılında beyaz yakalı istihdam arzı talebi geçmiştir.
İstanbul’da iş arayanların yarısından çoğu ilk 4 ayda iş aramaktadır. Gençlerin iş arama süreleri uzamış, kadınların iş arama süreleri kısalmıştır.
Yarı zamanlı çalışma artık işverenin ihtiyacı nedeniyle değil, çalışanın koşullarına göre belirlenmektedir. Esnek çalışma, İstanbul istihdamında bir seçenek olmaktadır.
İstanbul istihdamı 2009 küresel krizinden etkilenmiş ancak kriz sonrası 1-2 yıl içinde etkilerden sıyrılarak büyümeye devam etmektedir.
Proje kapsamında tespit edilen temel bulgular İstanbul’da istihdamın sorunları ve çözüm önerilerine ışık tutacak.